การปรากฏของพระตถาคต มีได้ยากในโลก

ภิกษุทั้งหลาย ! การมาปรากฏของบุคคลเอก (ไม่มีใครซ้ำาสอง)
มีได้ยากในโลก.
ใครเล่า เป็นบุคคลเอก ?
ตถาคตผู้เป็นพระอรหันต์ตรัสรู้ชอบเอง
เป็นบุคคลเอก (ไม่มีใครซ้ำาสอง).
ภิกษุทั้งหลาย ! การมาปรากฏของบุคคลเอกนี้แล
มีได้ยากในโลก.
ภิกษุทั้งหลาย ! เพราะเหตุที่ตถาคต
ผู้อรหันตสัมมาสัมพุทธะเกิดขึ้น
จึงเกิดมีของน่าอัศจรรย์ไม่เคยมี
สี่อย่างนี้ปรากฏขึ้น.
สี่อย่างอะไรเล่า ?

(๑) ภิกษุทั้งหลาย ! ประชาชนทั้งหลาย พอใจใน
กามคุณ ยินดีในกามคุณ บันเทิงอยู่ในกามคุณ,
ครั้นตถาคตแสดง ธรรมที่ไม่เกี่ยวข้องกับกามคุณ
ประชาชนเหล่านั้นก็ฟัง เงี่ยหูฟัง ตั้งใจฟัง เพื่อให้เข้าใจทั่วถึง.
ภิกษุทั้งหลาย !
นี่คือของน่าอัศจรรย์ ไม่เคยมี อย่างที่หนึ่ง,
มีขึ้นมาเพราะการบังเกิดของตถาคต
ผู้อรหันตสัมมาสัมพุทธะ.

(๒) ภิกษุทั้งหลาย ! ประชาชนทั้งหลาย พอใจใน
การถือตัว ยินดีในการถือตัว บันเทิงอยู่ในการถือตัว,
ครั้นตถาคตแสดง ธรรมที่กำจัดการถือตัว
ประชาชนเหล่านั้น
ก็ฟัง เงี่ยหูฟัง ตั้งใจฟัง เพื่อให้เข้าใจทั่วถึง.
ภิกษุทั้งหลาย !
นี่คือของน่าอัศจรรย์ ไม่เคยมี อย่างที่สอง,
มีขึ้นมาเพราะการบังเกิดของตถาคต
ผู้อรหันตสัมมาสัมพุทธะ.

(๓) ภิกษุทั้งหลาย ! ประชาชนทั้งหลาย พอใจใน
ความวุ่นวายไม่สงบ ยินดีในความวุ่นวายไม่สงบ
บันเทิงอยู่ ในความวุ่นวายไม่สงบ,
ครั้นตถาคตแสดง ธรรมที่เป็นไป เพื่อความสงบ
ประชาชนเหล่านั้นก็ฟัง เงี่ยหูฟัง ตั้งใจฟัง
เพื่อให้เข้าใจทั่วถึง.
ภิกษุทั้งหลาย !
นี่คือของน่าอัศจรรย์ไม่เคยมี อย่างที่สาม,
มีขึ้นมาเพราะการบังเกิดของตถาคต
ผู้อรหันตสัมมาสัมพุทธะ.

(๔) ภิกษุทั้งหลาย ! ประชาชนทั้งหลาย ประกอบอยู่ด้วยอวิชชา
เป็นคนบอด ถูกความมืดครอบงำาเอาแล้ว,
ครั้นตถาคตแสดง ธรรมที่กำจัดอวิชชา
ประชาชนเหล่านั้น ก็ฟัง เงี่ยหูฟัง ตั้งใจฟัง เพื่อให้เข้าใจทั่วถึง.
ภิกษุทั้งหลาย !
นี่คือของน่าอัศจรรย์ ไม่เคยมี อย่างที่สี่,
มีขึ้นมาเพราะการบังเกิดของตถาคต
ผู้อรหันตสัมมาสัมพุทธะ.

-บาลี เอก. อํ. ๒๐/๒๙/๑๔๐,
-บาลี จตุกฺก. อํ. ๒๑/๑๗๗/๑๒๘.